MEMURLAR VE DİĞER KAMU GÖREVLİLE
MEMURLAR
VE DİĞER KAMU GÖREVLİLERİNİN
YARGILANMASI HAKKINDA KANUN
Kanun
Numarası : 4483
Kabul
Tarihi : 2/12/1999
Yayımlandığı
R.Gazete : Tarih : 4/12/1999 Sayı : 23896
Yayımlandığı
Düstur : Tertip : 5 Cilt : 39
Amaç
Madde 1 – Bu Kanunun amacı, memurlar ve diğer kamu
görevlilerinin görevleri sebebiyle işledikleri suçlardan dolayı
yargılanabilmeleri için izin vermeye yetkili mercileri belirtmek ve izlenecek
usulü düzenlemektir.
Kapsam
Madde 2 – Bu Kanun, Devletin ve diğer kamu tüzel kişilerinin
genel idare esaslarına göre yürüttükleri kamu hizmetlerinin gerektirdiği asli ve
sürekli görevleri ifa eden memurlar ve diğer kamu görevlilerinin görevleri
sebebiyle işledikleri suçlar hakkında uygulanır.
Görevleri ve sıfatları sebebiyle özel soruşturma ve kovuşturma
usullerine tabi olanlara ilişkin kanun hükümleri ile suçun niteliği yönünden
kanunlarda gösterilen soruşturma ve kovuşturma usullerine ilişkin hükümler
saklıdır.
Ağır cezayı gerektiren suçüstü hali genel hükümlere tabidir.
Disiplin hükümleri saklıdır.
(Ek: 2/1/2003-4778/33 md.)
765 sayılı Türk Ceza Kanununun 243 ve 245 inci maddeleri ile 1412 sayılı Ceza
Muhakemeleri Usulü Kanununun 154 üncü maddesinin dördüncü fıkrası kapsamında
açılacak soruşturma ve kovuşturmalarda bu Kanun hükümleri uygulanmaz.
İzin vermeye yetkili merciler
Madde 3 – Soruşturma izni yetkisi
a) İlçede görevli memurlar ve diğer kamu görevlileri hakkında
kaymakam,
b) İlde ve merkez ilçede görevli memurlar ve diğer kamu görevlileri
hakkında vali,
c) Bölge düzeyinde teşkilatlanan kurum ve kuruluşlarda görev yapan
memurlar ve diğer kamu görevlileri hakkında görev yaptıkları ilin valisi,
d) Başbakanlık ve bakanlıkların merkez ve bağlı veya ilgili
kuruluşlarında görev yapan diğer memur ve kamu görevlileri hakkında o kuruluşun
en üst idari amiri,
e) (Değişik : 17/7/2004-5232/1
md.) Bakanlar Kurulu kararı ile veya Başbakanlık ve bakanlıklar ile bağlı
kuruluşların merkez teşkilâtında görevli olup, ortak kararla atanan memurlar ve
diğer kamu görevlileri hakkında ilgili bakan veya Başbakan,
f) Türkiye Büyük Millet Meclisinde görevli memurlar ve diğer kamu
görevlileri hakkında Türkiye Büyük Millet Meclisi Genel Sekreteri, Türkiye Büyük
Millet Meclisi Genel Sekreteri ve yardımcıları hakkında Türkiye Büyük Millet
Meclisi Başkanı,
g) Cumhurbaşkanlığında görevli memurlar ve diğer kamu
görevlileri hakkında Cumhurbaşkanlığı Genel Sekreteri, Cumhurbaşkanlığı Genel
Sekreteri hakkında Cumhurbaşkanı,
h) Büyükşehir belediye başkanları, il ve ilçe belediye başkanları;
büyükşehir, il ve ilçe belediye meclisi üyeleri ile il genel meclisi üyeleri
hakkında İçişleri Bakanı,
i) İlçelerdeki belde belediye başkanları ve belde belediye meclisi
üyeleri hakkında kaymakam, merkez ilçelerdeki belde belediye başkanları ve belde
belediye meclisi üyeleri hakkında bulundukları ilin valisi,
j) Köy ve mahalle muhtarları ile bu Kanun kapsamına giren diğer
memurlar ve kamu görevlileri hakkında ilçelerde kaymakam, merkez ilçede vali,
Yokluklarında ise vekilleri tarafından bizzat kullanılır.
Yetkili mercilerin saptanmasında, memur veya kamu görevlisinin suç
tarihindeki görevi esas alınır.
Ast memur ile üst memurun aynı fiile iştiraki halinde izin, üst
memurun bağlı olduğu merciden istenir.
Olayın yetkili mercie iletilmesi, işleme konulmayacak ihbar ve
şikayetler
Madde 4 – Cumhuriyet başsavcıları, memurlar ve diğer kamu
görevlilerinin bu Kanun kapsamına giren suçlarına ilişkin herhangi bir ihbar
veya şikayet aldıklarında veya böyle bir durumu öğrendiklerinde ivedilikle
toplanması gerekli ve kaybolma ihtimali bulunan delilleri tespitten başka hiçbir
işlem yapmayarak ve hakkında ihbar veya şikayette bulunulan memur veya diğer
kamu görevlisinin ifadesine başvurmaksızın evrakın bir örneğini ilgili makama
göndererek soruşturma izni isterler.
Diğer makam ve memurlarla kamu görevlileri de, bu Kanun kapsamına
giren bir suç işlendiğini ihbar, şikayet, bilgi, belge veya bulgulara dayanarak
öğrendiklerinde durumu izin vermeye yetkili mercie iletirler.
(Değişik üçüncü fıkra: 17/7/2004-5232/2 md.) Bu Kanuna göre
memurlar ve diğer kamu görevlileri hakkında yapılacak ihbar ve şikâyetlerin
soyut ve genel nitelikte olmaması, ihbar veya şikâyetlerde kişi veya olay
belirtilmesi, iddiaların ciddî bulgu ve belgelere dayanması, ihbar veya şikâyet
dilekçesinde dilekçe sahibinin doğru ad, soyad ve imzası ile iş veya ikametgâh
adresinin bulunması zorunludur.
(Değişik dördüncü fıkra: 17/7/2004-5232/2 md.) Üçüncü
fıkradaki şartları taşımayan ihbar ve şikâyetler Cumhuriyet başsavcıları ve izin
vermeye yetkili merciler tarafından işleme konulmaz ve durum, ihbar veya
şikâyette bulunana bildirilir. Ancak iddiaların, sıhhati şüpheye mahal
vermeyecek belgelerle ortaya konulmuş olması halinde ad, soyad ve imza ile iş
veya ikametgâh adresinin doğruluğu şartı aranmaz. Başsavcılar ve yetkili
merciler ihbarcı veya şikâyetçinin kimlik bilgilerini gizli tutmak zorundadır.
Ön inceleme
Madde 5 – İzin vermeye yetkili merci, bu Kanun kapsamına
giren bir suç işlediğini bizzat veya yukarıdaki maddede yazılı şekilde
öğrendiğinde bir ön inceleme başlatır.
(Ek fıkra: 17/7/2004-5232/3 md.)
Cumhuriyet başsavcılıkları ile izin vermeye yetkili merciler ihbar ve
şikâyetler konusunda daha önce sonuçlandırılmış bir ön inceleme olması halinde
müracaatı işleme koymazlar. Ancak ihbar veya şikâyet eden kişilerin konu ile
ilgili olarak daha önceki ön incelemenin neticesini etkileyecek yeni belge
sunması halinde müracaatı işleme koyabilirler.
Ön inceleme, izin vermeye yetkili merci tarafından bizzat
yapılabileceği gibi, görevlendireceği bir veya birkaç denetim elemanı veya
hakkında inceleme yapılanın üstü konumundaki memur ve kamu görevlilerinden biri
veya birkaçı eliyle de yaptırılabilir. İnceleme yapacakların, izin vermeye
yetkili merciin bulunduğu kamu kurum veya kuruluşunun içerisinden belirlenmesi
esastır. İşin özelliğine göre bu merci, anılan incelemenin başka bir kamu kurum
veya kuruluşunun elemanlarıyla yaptırılmasını da ilgili kuruluştan isteyebilir.
Bu isteğin yerine getirilmesi, ilgili kuruluşun takdirine bağlıdır.
Yargı mensupları ile yargı kuruluşlarında çalışanlar ve askerler,
başka mercilerin ön incelemelerinde görevlendirilemez.
Ön inceleme ile görevlendirilen kişiler birden fazla ise içlerinden
biri başkan olarak belirlenir.
Ön inceleme yapanların yetkisi ve rapor
Madde 6 – Ön inceleme ile görevlendirilen kişi veya kişiler,
bakanlık müfettişleri ile kendilerini görevlendiren merciin bütün yetkilerini
haiz olup, bu Kanunda hüküm bulunmayan hususlarda Ceza Muhakemeleri Usulü
Kanununa göre işlem yapabilirler; hakkında inceleme yapılan memur veya diğer
kamu görevlisinin ifadesini de almak suretiyle yetkileri dahilinde bulunan
gerekli bilgi ve belgeleri toplayıp, görüşlerini içeren bir rapor düzenleyerek
durumu izin vermeye yetkili mercie sunarlar. Ön inceleme birden çok kişi
tarafından yapılmışsa, farklı görüşler raporda gerekçeleriyle ayrı ayrı
belirtilir.
Yetkili merci bu rapor üzerine soruşturma izni verilmesine veya
verilmemesine karar verir. Bu kararlarda gerekçe gösterilmesi zorunludur.
Süre
Madde 7 – Yetkili merci, soruşturma izni konusundaki
kararını suçun 5 inci maddenin birinci fıkrasına göre öğrenilmesinden itibaren
ön inceleme dahil en geç otuz gün içinde verir. Bu süre,zorunlu hallerde onbeş
günü geçmemek üzere bir defa uzatılabilir.
Yetkili merci, herhalde yukarıdaki fıkrada belirtilen süreler
içinde memur veya diğer kamu görevlisi hakkında soruşturma izni verilmesi veya
verilmemesi konusunda karar vermek zorundadır.
Soruşturma izninin kapsamı
Madde 8 – Soruşturma izni, şikayet, ihbar veya iddia konusu
olaylar ile bunlara bağlı olarak ileride soruşturma sırasında ortaya çıkabilecek
konuları kapsar.
Soruşturma sırasında izin verilen olay ve konudan tamamen ayrı veya
farklı bir suç olarak nitelendirilebilecek bir fiil ortaya çıktığında, yeniden
izin alınması zorunludur.
Suçun hukuki niteliğinin değişmesi, yeniden izin alınmasını
gerektirmez.
İtiraz
Madde 9 – Yetkili merci, soruşturma izni verilmesine veya
verilmemesine ilişkin kararını Cumhuriyet başsavcılığına, hakkında inceleme
yapılan memur veya diğer kamu görevlisine ve varsa şikayetçiye bildirir.
Soruşturma izni verilmesine ilişkin karara karşı hakkında inceleme
yapılan memur veya diğer kamu görevlisi; soruşturma izni verilmemesine ilişkin
karara karşı ise Cumhuriyet başsavcılığı veya şikayetçi, izin vermeye yetkili
merciler tarafından verilen işleme koymama kararına karşı da şikâyetçi itiraz
yoluna gidebilir. İtiraz süresi, yetkili merciin kararının tebliğinden itibaren
on gündür. (1)
–––––––––––––––––––––––
(1)
20/8/2016 tarihli ve 6745 sayılı Kanunun 44 üncü maddesiyle, bu fıkranın birinci
cümlesine “Cumhuriyet Başsavcılığı veya şikayetçi” ibaresinden sonra gelmek
üzere “, izin vermeye yetkili merciler tarafından verilen işleme koymama
kararına karşı da şikâyetçi” ibaresi eklenmiştir.
İtiraza, 3 üncü maddenin (e), (f), g (Cumhurbaşkanınca verilen izin
hariç) ve (h) bentlerinde sayılanlar için Danıştay İkinci Dairesi, diğerleri
için yetkili merciin yargı çevresinde bulunduğu bölge idare mahkemesi bakar.
İtirazlar, öncelikle incelenir ve en geç üç ay içinde karara
bağlanır. Verilen kararlar kesindir.
İştirak halinde işlenen suçlar
Madde 10 –Bu Kanun kapsamındaki suçların iştirak halinde
işlenmesi durumunda memur olmayan, memur olanla; ast memur, üst memurla aynı
mahkemede yargılanır.
Soruşturma izninin gönderileceği merci
Madde 11 – Soruşturma izninin itiraz edilmeden veya itirazın
reddi sonunda kesinleşmesi ya da soruşturma izni vrilmemesine ilişkin karara
karşı yapılan itirazın kabulü üzerine dosya, derhal yetkili ve görevli
Cumhuriyet başsavcılığına gönderilir. İzin üzerine ilgili Cumhuriyet
başsavcılığı, Ceza Muhakemeleri Usulü Kanunu ve diğer kanunlardaki yetkilerini
kullanmak suretiyle hazırlık soruşturmasını yürütür ve sonuçlandırır.
Hazırlık soruşturmasını yapacak merciler
Madde 12 – (Değişik:
17/7/2004-5232/4 md.)
Hazırlık soruşturması genel hükümlere göre yetkili ve görevli
Cumhuriyet Başsavcılığı tarafından yapılır. Ancak Cumhurbaşkanlığı Genel
Sekreteri, Türkiye Büyük Millet Meclisi Genel Sekreteri, müsteşarlar ve valiler
ile ilgili olarak yapılacak olan hazırlık soruşturması Yargıtay Cumhuriyet
Başsavcısı veya Başsavcıvekili, kaymakamlar ile ilgili hazırlık soruşturması ise
il Cumhuriyet başsavcısı veya başsavcıvekili tarafından yapılır.
Hazırlık soruşturması sırasında
hâkim kararı alınmasını gerektiren hususlarda; Cumhurbaşkanlığı Genel Sekreteri,
Türkiye Büyük Millet Meclisi Genel Sekreteri, müsteşarlar ve valiler için
Yargıtayın ilgili ceza dairesine, kaymakamlar için il asliye ceza mahkemesine,
diğerleri için ise genel hükümlere göre yetkili ve görevli sulh ceza hâkimine
başvurulur.
Yetkili ve görevli mahkeme
Madde 13 – (Değişik: 17/7/2004-5232/5 md.)
Davaya bakmaya yetkili ve görevli mahkeme, genel hükümlere göre
yetkili ve görevli mahkemedir. Ancak Cumhurbaşkanlığı Genel Sekreteri, Türkiye
Büyük Millet Meclisi Genel Sekreteri, müsteşarlar ve valiler için yetkili ve
görevli mahkeme Yargıtayın ilgili ceza dairesi, kaymakamlar için ise il ağır
ceza mahkemesidir.
Vekillerin durumu
Madde 14 – Bu Kanunun uygulanmasında vekiller, asillerin
tabi olduğu usule tabidir.
Cumhuriyet başsavcılığınca re'sen dava açılacak haller
Madde 15 – Memurlar ve diğer kamu görevlileri hakkındaki
ihbar ve şikayetlerin ihbar veya şikayet edileni mağdur etmek amacıyla ve
(...)(1) uydurma bir suç isnadı suretiyle yapıldığı hazırlık
soruşturması sonucunda anlaşılır veya yargılama sonucunda sabit olursa haksız
isnatta bulunanlar hakkında yetkili ve görevli Cumhuriyet başsavcılığınca re'sen
soruşturmaya geçilir.
Memurlar ve diğer kamu görevlilerinin yukarıdaki fıkrada belirtilen
durumlarda kamu davası açılması için Cumhuriyet başsavcılığına başvurma ve
haksız isnatta bulunanlar hakkında genel hükümlere göre tazminat davası açma
hakları saklıdır.
____________________
(1) Bu arada yer alan “garaz, kin veya
mücerret hakaret için“ ibareleri, 17/7/2004 tarihli ve 5232 sayılı Kanunun 6 ncı
maddesiyle madde metninden çıkartıarak; “Memurlar ve diğer kamu görevlileri
hakkındaki ihbar ve şikayetlerin“ ibaresinden sonra gelmek üzere “ihbar veya
şikayet edileni mağdur etmek amacıyla ve“ ibaresi eklenmiştir.
Memurin Muhakematı Hakkında Kanunu Muvakkata yapılan atıflar
Madde 16 – Kanunlarda Memurin Muhakematı Hakkında Kanunu
Muvakkatın uygulanacağı belirtilen hallerde bu Kanun hükümleri uygulanır.
Kanunlarda Memurin Muhakematı Hakkında Kanunu Muvakkatın
uygulanmayacağı belirtilen hallerde genel hükümler uygulanır.
Değiştirilen hükümler
Madde 17 – (22.1.1990 tarihli ve 399 sayılı Kanun Hükmünde
Kararnamenin 11 inci maddesi ile ilgili olup, yerine işlenmiştir.)
Yürürlükten kaldırılan hükümler
Madde 18 – 4 Şubat 1329 tarihli Memurin Muhakematı Hakkında
Kanunu Muvakkat yürürlükten kaldırılmıştır.
Ek Madde 1-
(Ek: 20/8/2016-6745/45 md.)
Bu Kanuna ya da başka kanunlara göre ön
inceleme, disiplin soruşturması veya diğer idari soruşturmaları yapmakla
görevlendirilenler ile teftiş ya da denetim elemanlarının bu görevleriyle ilgili
olarak yaptıkları işlemlerden, yürüttükleri faaliyetlerden, düzenledikleri
raporlar ile görüş yazılarında belirttikleri kanaatlerinden veya kanunla verilen
yetkilere dayanarak aldıkları tedbirlerden dolayı kişisel kusur, haksız fiil
veya diğer sorumluluk hâlleri de dâhil olmak üzere ancak idare aleyhine tazminat
davası açılabilir. Ancak bu görevlilerin suç sayılan eylemleri ile kin, garez ve
hatıra dayalı olarak veya baskı veya telkinle kanaat oluşturduğu ya da
değiştirdiği kesinleşmiş yargı ya da disiplin kurulu kararıyla tespit edilirse,
idarenin görevliye rücu hakkı saklıdır.
Ön
inceleme, disiplin soruşturması veya diğer idari soruşturmalar ile teftiş ya da
denetim sonucunda düzenlenen raporlara dayanarak karar verenler veya işlem tesis
edenlerle, bu kararları ya da işlemleri hazırlayan ve inha ya da teklif edenler
hakkında da birinci fıkra hükmü uygulanır.
Geçici Madde 1 – Bu Kanunun yürürlüğe girmesinden önce
Memurin Muhakematı Hakkında Kanunu Muvakkat hükümlerine göre başlatılmış bulunan
işlemler, adı geçen Kanun hükümlerine göre sonuçlandırılır.
Geçici Madde 2 – (Ek:
17/7/2004-5232/7 md.)
Bu Kanunun yürürlüğe girmesinden
önce Memurlar ve Diğer Kamu Görevlilerinin Yargılanması Hakkında Kanuna göre
Yargıtayın ilgili ceza dairesinde ve il ağır ceza mahkemesinde açılmış davalar
ile Danıştayca itirazen incelenen kararlar, bu Kanunun yürürlüğe girmesini
müteakip genel hükümlere göre yetkili ve görevli mahkemelere devredilir.
Geçici Madde 3-
(Ek: 20/8/2016-6745/46 md.)
Ek 1 inci madde hükmü, bu maddenin yürürlüğe
girdiği tarihte; görülmekte olan davalar, kesinleşmemiş hükümler ile miktar
veya değeri itibarıyla temyiz veya karar düzeltme yoluna gidilemediği için
kesinleşen hükümler bakımından da uygulanır ve davaya idare aleyhine devam
olunur.
Bu maddenin yürürlüğe girdiği tarihten önce
verilen ve miktar veya değeri itibarıyla temyiz veya karar düzeltme yoluna
başvurulamayan hükümler için, bu maddenin yürürlüğe girdiği tarihten itibaren
iki hafta içinde kanun yollarına başvurulabilir. Bu fıkra uyarınca yapılan kanun
yolu başvuruları üzerine verilen kararlar, tahsil edilmiş tazminat bedelinin
geri istenmesi hakkını doğurmaz.
Görevli mahkemede idare aleyhine devam olunacak
davada, kanun yolları incelemesinde ilk olarak ek 1 inci maddede öngörülen dava
şartlarının mevcut olup olmadığına bakılır.
Yürürlük
Madde 19 – Bu Kanun yayımı tarihinde yürürlüğe girer.
Yürütme
Madde 20 – Bu Kanun hükümlerini Bakanlar Kurulu yürütür.
4483 SAYILI KANUNA EK VE DEĞİŞİKLİK GETİREN
MEVZUATIN VEYA ANAYASA MAHKEMESİ TARAFINDAN
İPTAL EDİLEN HÜKÜMLERİN YÜRÜRLÜĞE GİRİŞ TARİHİNİ
GÖSTERİR LİSTE
Değiştiren Kanunun/KHK’nin/ İptal
Eden Anayasa
Mahkemesi Kararının Numarası |
4483 sayılı Kanunun değişen veya
iptal edilen maddeleri |
Yürürlüğe Giriş
Tarihi |
4778 |
– |
11/1/2003 |
5232 |
3, 4, 5, 12, 13, 15 ve Geçici
Madde 2 |
31/7/2004 |
6745 |
9, Ek Madde 1, Geçici Madde 3 |
7/9/2016 |
|